تامین گوشت مرغ در کشور فناورانه می‌شود؛ از اصلاح نژاد تا تجهیز مزارع

به گزارش زمان آنلاین، مرغ لاین به عنوان پیشرفته‌ترین فناوری در صنعت طیور، منشأ تمامی نژادهای اجداد، مادر، گوشتی و تخم‌گذار است و تمامی صفات ذاتی مرغ از جمله بازدهی و کیفیت در این خطوط تعریف و توسعه می‌یابد. اهمیت این فناوری در تأمین امنیت غذایی و توسعه پایدار صنعت طیور کشور غیرقابل انکار است.

در سطح جهان، تنها هشت لاین مرغ گوشتی وجود دارد که در اختیار ۶ کشور است و نقش اساسی در تأمین گوشت مرغ جهانی ایفا می‌کنند. جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنها دارنده مرغ لاین در جهان اسلام و خاورمیانه، ظرفیت بزرگی در این حوزه دارد که طی دو دهه گذشته به دلیل تغییر سیاست‌ها و تحریم‌ها به شکل قابل توجهی مغفول مانده است. سهم مرغ لاین آرین در دهه ۸۰ بیش از ۸۵ درصد بازار داخلی بوده است، اما با ورود سویه‌های خارجی و تغییرات اقتصادی، این سهم به شدت کاهش یافته است.

این وضعیت موجب شد که ستاد توسعه علوم و فناوری‌های زیستی و سلول‌های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، از سال ۱۳۹۹ با تشکیل کارگروه تحقیق و توسعه مرغ لاین آرین، طرح احیای این لاین را با هدف ارتقای لاین از طریق اصلاح نژاد سویه آرین و انتقال فناوری‌های نوین مدیریت پرورش به مجتمع مرغ لاین بابلکنار آغاز کند. برنامه‌هایی مانند تولید نسل سوم مرغ لاین آرین، ایجاد شش لاین آزمایشی با ویژگی‌های خاص، و تجهیز مزارع به سیستم‌های نوین رکوردبرداری و دستگاه‌های اتوماتیک دانخوری از مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده است.

احیای مرغ لاین آرین به عنوان یک ذخیره استراتژیک در امنیت غذایی کشور و نمادی از اقتصاد دانش‌بنیان، به عنوان یکی از اولویت‌های کلان کشور و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی شناخته شده و با حمایت کمیته ملی احیای مرغ لاین شورای عالی امنیت ملی در حال پیگیری است.

در حال حاضر این پروژه در مسیر پیشرفت قرار دارد و تولید صنعتی دستگاه تعیین جنسیت جوجه که از معدوم‌سازی خروس‌های غیرضروری جلوگیری می‌کند، نمونه‌ای از پیشرفت‌های فناورانه این پروژه است.

در همین زمینه دکتر مصطفی قانعی، دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های زیستی و سلول‌های بنیادی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در گفتگو با خبرنگار مهر، در تشریح اقدامات صورت‌گرفته برای احیای لاین مرغ آرین اظهار کرد: این ستاد به‌عنوان نخستین متولی تحقیق و توسعه، مکلف به ارتقای لاین آرین از طریق اجرای برنامه اصلاح نژاد سویه آرین و انتقال فناوری‌های نوین مدیریت پرورش به مجتمع مرغ لاین بابلکنار است. در این راستا، مجموعه‌ای از اقدامات تخصصی و فناورانه انجام شده و همچنان در دستور کار قرار دارد.

وی با اشاره به دستاوردهای فنی این طرح گفت: تولید نسل سوم از طرح احیای مرغ لاین آرین انجام شده و در این فرآیند، شش لاین آزمایشی تجاری ایجاد شده تا دستیابی به لاین‌هایی با ویژگی‌های خاص ممکن شود که این ویژگی‌ها شامل چهار هدف کلیدی هستند. نخست ارتقاء ۰۵/۰ واحدی ضریب تبدیل غذایی، دوم افزایش ۲۵۰ گرم وزن در هفته ششم، سوم افزایش ۳ درصدی درصد لاشه، و بهبود شاخص‌های سلامت و کیفیت گوشت مرغ.

تجهیز مزارع پرورشی به سیستم رکوردبرداری نوین

قانعی افزود: از دیگر اقدامات کلیدی در مسیر اصلاح نژاد مرغ لاین آرین، تجهیز مزارع پرورشی به سیستم رکوردبرداری نوین است. در این زمینه، تولید دستگاه دانخوری اتوماتیک مختص اندازه‌گیری بازده خوراک توسط شرکت سیمرغ الکترونیک اسرار صورت گرفته که ۱۵۰ دستگاه از آن تولید و در مجتمع مرغ لاین بابلکنار مورد تست و استفاده قرار گرفته است. این سامانه امکان اندازه‌گیری دقیق مصرف خوراک و محاسبه ضریب تبدیل خوراک را در فرآیند اصلاح نژاد فراهم کرده است.

وی ادامه داد: در همین راستا، شرکت آمین آرین پیشتاز با همکاری شرکت تراشه‌پرداز پویا (تپکو)، اقدام به تولید ریموت‌هایی برای ثبت خودکار اطلاعات فنوتیپی حیوانات کرده است که نقش مهمی در بهبود فرآیند اصلاح ژنتیکی ایفا می‌کند.

توسعه دستگاه تعیین جنسیت جوجه در روز صفر

دبیر ستاد توسعه زیستی همچنین از تولید یک فناوری مهم دیگر خبر داد و گفت: دستگاه تعیین جنسیت جوجه در روز صفر توسط شرکت پرتو طیور سینا توسعه یافته و هدف آن جلوگیری از معدوم‌سازی جوجه‌های خروس حاصل از مرغ‌های مادر تخم‌گذار است. این دستگاه از منظر اقتصادی و زیست‌محیطی اهمیت زیادی دارد.

وی توضیح داد: کشور برای تأمین سالانه حدود ۴۰ تا ۴۲ میلیون قطعه مرغ تخم‌گذار، ناگزیر به جوجه‌کشی حدود ۱۰۰ میلیون تخم‌مرغ است. با توجه به نسبت جنسی حدود ۴۵ به ۱۰۰، تقریباً ۵۰ میلیون جوجه خروس هرسال معدوم می‌شوند. این فناوری امکان تعیین جنسیت در روز صفر را فراهم می‌کند و از این ضرر ملی جلوگیری خواهد کرد.

قانعی با بیان اینکه هدف از اجرای این طرح، فراتر از احیای یک نژاد بومی است، تصریح کرد: مرغ لاین، مهم‌ترین حلقه زنجیره تولید گوشت مرغ در کشور است. وجود گله‌های لاین در داخل کشور، ضامن تداوم بهره‌گیری از تکنولوژی پرورش لاین به‌عنوان یکی از روش‌های پیشرفته و راهبردی در صنعت پرورش طیور است و بستر لازم برای رشد علمی و عملی این حوزه را فراهم می‌کند.

وی افزود: در حال حاضر تنها ۸ لاین مرغ گوشتی در دنیا وجود دارد که در اختیار ۶ کشور هستند. این لاین‌ها منشأ تأمین گوشت مرغ مورد نیاز جهان بوده و یکی از بزرگ‌ترین تجارت‌های جهانی را تشکیل می‌دهند. خوشبختانه یکی از این هشت لاین، در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و کشور ما تنها دارنده مرغ لاین در جهان اسلام و خاورمیانه است. اما متأسفانه این ذخیره ملی طی دو دهه گذشته بدون هیچ بهره‌برداری مؤثری به فراموشی سپرده شده است.

دبیر ستاد علوم و فناوری‌های زیست فناوری و سلول‌های بنیادی یادآور شد: لاین آرین در دهه ۱۳۸۰ بیش از ۸۵ درصد سهم بازار گوشت مرغ کشور را در اختیار داشت اما با تصمیم دولت برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی و شکسته شدن انحصار، این سهم از بین رفت. ورود سایر سویه‌ها با مزیت‌های نسبی در ضریب تبدیل و شاخص‌های تولید، در فضای بازار آزاد، عرصه را برای سویه آرین تنگ کرد و آن را از چرخه رقابت خارج ساخت.

اهمیت مرغ لاین در امنیت غذایی

قانعی افزود: با توجه به شرایط کنونی کشور که تحت تأثیر تحریم‌های غرب قرار دارد، ضرورت استفاده از ظرفیت‌های بالقوه صنایع داخلی بیش از گذشته احساس می‌شود. در این شرایط، وجود یک ذخیره استراتژیک مانند مرغ لاین آرین، به‌عنوان یکی از ارکان پدافند غیرعامل در حوزه امنیت غذایی، اهمیت راهبردی دارد و پس از دو دهه، دوباره در کانون توجه قرار گرفته است.

وی تأکید کرد: با در نظر گرفتن این واقعیت که لاین آرین سال‌ها از صنعت و بازار دور بوده، قبل از هرگونه ورود مجدد آن به صنعت، ضروری است یک برنامه جامع احیا و توسعه برای آن طراحی و اجرا شود.

قانعی ادامه داد: در بند هفتم سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، تأمین امنیت غذایی به‌عنوان یکی از اهداف کلان نظام تعریف شده است. همچنین مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) بارها بر لزوم احیای مرغ لاین ایرانی آرین، کاهش تدریجی واردات گله‌های اجداد و جایگزینی آن با تولید داخلی تأکید داشته‌اند.

دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های زیستی و سلول‌های بنیادی افزود: در پی این تأکیدات، کمیته ملی احیای مرغ لاین شورای عالی امنیت ملی، مأموریت‌هایی را به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری محول کرد. ستاد توسعه علوم و فناوری‌های زیستی و سلول‌های بنیادی، در چارچوب وظایف محوله، از سال ۱۳۹۹ اقدام به تشکیل کارگروه تحقیق و توسعه مرغ لاین آرین کرد و از همان زمان، احیای این ذخیره ملی در دستور کار قرار گرفت. این ستاد همچنین با شناسایی توانمندی‌های فناوران داخلی و حمایت از ظرفیت‌های موجود کشور، فرآیند احیای لاین آرین را به‌طور جدی دنبال کرده است.