دست کوتاه قشر کم‌درآمد از گوشت قرمز

گرانی پدیده‌ای است که بر زندگی تمام مردم جامعه تاثیر می‌گذارد اما وقتی این گرانی مربوط به اقلامی است که همه مردم با آن سر کار دارند، نارضایتی‌ها افزایش پیدا می‌کند؛ مخصوصاً اگر مربوط به خوراکی‌ها و قوت قالب مردم باشد. دقیقاً به همین علت است که وقتی نان گران می‌شود حساسیت‌ها افزایش پیدا کرده و همیشه منتقدان بیشترین تذکری که می‌دهند مربوط به عدم افزایش قیمت نان است.

گوشت، کیلویی ده‌ دلار!

یکی از اقلامی که امروز به شکل افسارگسیخته بهای آن افزایش پیدا کرده و باعث شده که شکاف طبقاتی بیشتر شود، گوشت است.

مرغ اکنون به قیمت ۱۴۰ هزار تومان در فروشگاه‌ها عرضه می‌شود؛ یعنی به طور متوسط ۲ دلار در هر کیلو. قیمت گوشت قرمز هم بین ۷۰۰ هزار تا یک میلیون تومان و به طور متوسط ۱۰ دلار در هر کیلوگرم. یعنی با وجود تخصیص میلیاردها دلار ارز ترجیحی (به قیمت ۲۷ درصد قیمت بازار) یا کمتر از یک سوم قیمت، به چه دلیل محصول نهایی با وجود آب تقریباً رایگان و انرژی تقریباً رایگان باید به بهایی به مصرف‌کننده ارائه شود که با قیمت جهانی آن فرق چندانی ندارد.

شکاف طبقاتی در پی گرانی

گرانی گوشت جایی باعث افزایش شکاف طبقاتی می‌شود که به آمار و ارقام نگاهی می‌اندازیم. امروز که بهای این ماده خوراکی افزایش پیدا کرده اما همین چند سال پیش هم عنوان می‌شد که مثلاً طبقه کارگری ماهی یک بار می‌تواند گوشت بخورد و حتی برخی از مردم برای اینکه بتوانند غذای خود را به شکل کامل تهیه کنند، تعداد وعده‌های غذایی خود را در روز کم کرده‌اند. البته شاید این آمار مستند نباشند و نتوان با درصد و عدد و رقم آنها را اثبات کرد اما پدیده‌ای که در جامعه قابل مشاهده است را نمی‌توان کتمان کرد و سوال امروز اینجاست که چه عواملی باعث شده قیمت گوشت این همه افزایش پیدا کند تا یکی از عواملی باشد که فاصله بین فقیر و پولدار را تبیین می‌کند؟

جو گران شود، گوشت هم گران می‌شود

ابتدا باید اظهارات سکاندار وزارتخانه متولی قیمت گوشت، یعنی وزارت جهاد کشاورزی را مرور کرد. سه ماه پیش، غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی در پاسخ به این سوال که «دامداران از افزایش قیمت نهاده‌های دامی گلایه‌مندند، پاسخ شما به این گلایه چیست؟» گفت: نهاده‌های دامی که با ارز ترجیحی وارد می‌شدند گران نشده است و عرضه آن در بازارگاه از امروز افزایش می‌یابد.

وزیر جهاد کشاورزی گفت: قیمت نهاده‌های دامی قرار بود گران شود و ارز ترجیحی آن تغییراتی داشته باشد و کلی تاخیر و تعلل ایجاد کرد که موجب کاهش عرضه آن به بازار شد.

نوری قزلجه در پاسخ به این سوال که «آیا قیمت جو گران شده است؟» گفت: قیمت جو داخلی گران شده است؛ ولی قیمت جو وارداتی به قیمت مصوب عرضه می‌شود.

وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: جو داخلی ما مشمول قیمت‌گذاری نیست. بخشی از جو داخلی نسبت به گذشته گران شده که آن هم طبیعی است.

وی ادامه داد: کشاورز داخلی محکوم به این نیست که با در نظر گرفتن ارز ترجیحی که واردات جو با آن انجام می‌شود، با آن قیمت، جو تولیدی خود را بفروشد، زیرا اگر اینگونه باشد کشاورزی در داخل، جو تولید نمی‌کند. این روند طبیعی بازار است.

وزیر جهاد کشاورزی در مورد تاثیر افزایش قیمت جو داخلی روی قیمت گوشت، گفت: طبیعتا افزایش قیمت جو، روی قیمت گوشت تاثیر می‌گذارد.

نوری قزلجه خاطرنشان کرد: قیمت جو داخلی ۱۴ هزار تومان بود و الان به ۲۰ هزار تومان رسیده است. این جو در دامداری‌ها مصرف می‌شود و حتما روی دامداری‌ها روی قیمت گوشت به میزان وزن خودش تاثیر می‌گذارد.

دلالان عامل اصلی گرانی گوشت

اسفندیار عبداللهی با انتقاد از نقش واسطه‌ها در بازار گوشت قرمز، اظهار داشت: متأسفانه در کشور نه تولیدکنندگان از فعالیت خود نفعی می‌برند و نه مردم، بلکه عده‌ای خاص با دخالت در بازار باعث نوسان قیمت‌ها شده و سود اصلی را به دست می‌آورند.

وی افزود: در شرایطی که دامپروری و به‌ویژه فعالیت عشایر با افزایش قیمت نهاده‌های دامی سود چندانی برای تولیدکنندگان ندارد، بخش عمده سود میان دامدار و مصرف‌کننده توسط دلالان تصاحب می‌شود.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس با تأکید بر ضرورت برخورد با این پدیده، تصریح کرد: این وضعیت نشان‌دهنده ضعف مدیریت در سطوح مختلف مدیریت از وزارتخانه‌ها تا استان‌ها است و لازم است نظارت‌ها به شکل جدی تقویت شود.

عبداللهی خاطرنشان کرد: کمیسیون کشاورزی مجلس نیز بر لزوم افزایش نظارت‌ها تأکید دارد و این موضوع را به طور ویژه در دستور کار قرار داده است.

عدم تامین نهاده‌ها، گوشت را گران می‌کند

مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی دامداران ایران درباره دلایل افزایش قیمت گوشت اظهار کرد: در شرایطی که طی هفته‌های گذشته از افزایش عرضه دام سخن گفته می‌شد، واقعیت بازار نشان می‌دهد مشکل اصلی در بخش نهاده‌هاست. دولت نهاده‌های دامی را به صورت قطره‌چکانی تأمین می‌کند و همین امر باعث شده دامداران برای جبران هزینه‌ها و تأمین نیاز فوری، دام‌های مولد خود را زودتر از موعد کشتار کنند.

وی افزود: در حال حاضر، جو و ذرتی که باید در سامانه بازارگاه با نرخ ۱۱ هزار و ۳۰۰ تومان عرضه شود، یا موجود نیست یا به‌سختی در دسترس دامداران قرار می‌گیرد، در حالی که در بازار آزاد، قیمت ذرت به ۲۳ تا ۲۵ هزار تومان و سویای خوراک دام به بیش از ۳۰ هزار تومان رسیده است. همین افزایش قیمت نهاده‌ها فشار مضاعفی به دامداران وارد کرده و در نتیجه بهای گوشت قرمز نیز در بازار رو به افزایش گذاشته است.

عالی با اشاره به فعالیت واسطه‌ها و دلالان در بازار گوشت و نهاده‌ها گفت: برخی فعالان صنعتی به‌ویژه در حوزه سوسیس و کالباس، دام‌های مولد را خریداری و در سردخانه‌ها ذخیره کرده‌اند که این روند نیز به التهاب بازار دامن زده است.

مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی دامداران ایران، مشکل اصلی را ناشی از نبود برنامه‌ریزی و تدبیر کافی در وزارت جهاد کشاورزی دانست و افزود: طبق قانون، وزارتخانه باید برای ذخیره‌سازی نهاده‌های استراتژیک برنامه‌ریزی می‌کرد، به‌ویژه با توجه به شرایط منطقه و بحران‌های بین‌المللی، اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد و همین مسئله دامداران را در شرایط دشوار قرار داده است.

وی تصریح کرد: در کشور کمبود دام وجود ندارد و اگر نهاده‌ها به‌موقع تأمین شود، مشکلی برای خودکفایی نخواهیم داشت. اما واقعیت این است که نمی‌توان دام را با «هوا» نگه داشت. اگر دولت برنامه‌ریزی دقیقی برای واردات نهاده‌ها و همکاری با تشکل‌های دامداری داشته باشد، امکان رسیدن به خودکفایی کامل در تولید گوشت قرمز وجود دارد.

عالی در پایان با اشاره به راهکارهای پیشنهادی اتحادیه گفت: واردات و کشت علوفه‌های پاییزه مانند نخود علوفه‌ای می‌تواند بخشی از نیاز خوراک دام را تأمین کند، اما با وجود مکاتبات متعدد، تاکنون گوش شنوایی در وزارت جهاد کشاورزی برای اجرای این برنامه‌ها وجود نداشته است.

یکی از مواردی که مسئولان کشور همواره بر آن تاکید داشتند این بوده که تحریم‌ها نمی‌توانند در روند اجرای امور تاثیر به‌سزایی داشته باشند و تمام مسائل و مشکلات کشور را می‌توان با برنامه‌ریزی داخلی حل کرد. مناسب‌سازی قیمت گوشت یکی از مواردی است که قطعاً ربطی به فشارهای خارجی از جمله تحریم‌ها و مکانیسم ماشه ندارد. حمایت از تولیدکننده داخلی و حذف واسطه‌ها، ساده‌ترین راهکارهای متعادل‌سازی بهای این ماده خوراکی است تا جامعه را بیش از پیش شاهد شکاف طبقاتی نکند.