علیزاده در ادامه به وضعیت تولید دانه روغنی کلزا در ایران اشاره کرد و گفت: کشت کلزا در ایران بیشتر در فصل پاییز به دلیل استفاده از بارندگی ها انجام می شود ولی مقداری هم در فصل بهار کشت می شود و علیرغم این وضعیت کشت، تولید در کشور از لحاط سطح زیر کشت متغیر بوده بطوریکه از ۲۰ هزار هکتار تا ۲۵۰ هزار هکتار در برخی سال ها تغییر داشته است.
وی تصریح کرد: همچنین متوسط تولید در واحد سطح نیز نوسان زیادی داشته بطوریکه از ۱.۵ تن تا ۲.۲ تن در هکتار در مناطق سرد تا گرم متغیر است که رضایت بخش نیست و متوسط تولید در واحد سطح در کشور ما نسبت به عملکرد جهانی بسیار پایین تر است.
این محقق دانه روغنی‌کلزا، یکی از دلایل عدم تمایل کشاورزان به کشت کلزا را مدیریت پذیر بودن این کشت عنوان کرد و گفت: در تولید این محصول از زمان کاشت تا برداشت همه مراحل از کشت بذر، کوددهی، آبیاری و… بایستی دقیق و مدیریت شده باشد.
وی افزود: ضمن اینکه یکی دیگر از مسایل اصلی در عدم تمایل کشاورزان به کشت این دانه روغنی استراتژیک عدم رضایت کشاورزان در پرداخت به موقع بهای محصول تولیدی از سوی دولت می باشد در حالیکه دولت بهای محصول کشاورزان گندمکار را به موقع پرداخت می کند شاید ماه ها برای پرداخت به کلزاکاران چشم انتظاری به طول بیانجامد.
علیزاده با اشاره به حساسیت دانه های روغنی اظهار کرد: این محصولات صنعتی بایستی پس از برداشت بلافاصله تحویل مراکز فراوری و کارخانه های روغن کشی شود و کشاورز نمی تواند آن را ذخیره و بعد به قیمت مناسب بفروشد و از همین روی کشاورز به لحاظ خرید تضمینی و قیمت تضمینی خرید کلزا به دولت وابسته است .
وی پاشنه آشیل زراعت کلزا را پرداخت به موقع بهای این محصول دانست و گفت: از طرف دیگر بایستی از لحاظ نرخ پرداختی تضمینی این محصول دولت در قیاس با قیمت تمام شده واردات روغن و دانه های روغنی با ارز آزاد را در نظر داشته باشد تا تمایل کشاورزان به کشت این محصول استراتژیک افزایش یابد.
کمک به پایداری تولید گندم با کشت کلزا
رئیس سابق بخش تحقیقات دانه های روغنی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور افزود: دلیل اهمیت زراعت کلزا بیشتر به دلیل تناوب با کشت محصول گندم و کمک به پایداری تولید گندم است و مهمتر از تولید روغن و کنجاله بحث اصلی کمک در پایداری زراعت گندم است.
وی خاطرنشان کرد: بیماری های خاک زاد گندم وقتی در تناوب با کلزا قرار می گیرند کنترل خوبی بر روی آن ها انجام می شود بطوریکه تولید محصول گندم بعد از تناوب با محصول کلزا بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش می یابد و اگر به دنبال پایداری تولید نان و قوت غالب مردم هستیم باید به دنبال تناوب کلزا با گندم باشیم و کلزا در زراعت گندم قرار بگیرد.
علیزاده الگوی تناوب کشت کلزا با گندم در دنیا را متغیر دانست و تصریح کرد: متوسط جهانی این تناوب در دنیا حدود ۱۵ درصد است که ۱۵ درصد زمین های گندم در تناوب با کلزا قرار می گیرد که موجب افزایش تولید می شود ضمن اینکه مبارزه با علف های هرز مزارع گندم و کلزا در تناوب با یکدیگر بسیار آسان است.
وی گفت: کشاورزان کلزاکار به تجربه دریافت کرده اند که با کشت بعد از گندم محصول بهتری برداشت می کنند.
کلزا و زنبورها برای افزایش تولید به کمک هم می آیند
وی در ادامه به اجرای یک طرح تولیدی در مزارع کلزا اشاره کرد و افزود: در یک طرح مطالعاتی بر روی تاثیر حضور زنبورهای عسل در مزارع کلزا به این نتیجه رسیدیم که با حضور زنبورهای عسل در مزارع کلزا در زمان گرده افشانی این محصول، ضمن اینکه با افزایش تولید دانه روغنی کلزا روبرو می شویم با افزایش تولید عسل در کندوها نیز مواجه می شویم.
وی با بیان اینکه اگر چه کیفیت عسل تولید شده در مزارع کلزا مقداری پایین تر است ولی کمیت آن بیشتر و عسل تولیدی افزایش می یابد، اظهار کرد: این حالت دو جانبه است یعنی تولید عسل و زنبورداری به زراعت کلزا هم کمک می کند بطوریکه اگر بین ۴ تا ۶ کندوی زنبور عسل در مزارع کلزا داشته باشیم بین ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش تولید کلزا خواهیم داشت.
علیزاده در ادامه با اشاره به اینکه طی ۱۰ سال گذشته حدود ۱۸ رقم کلزا که دستاورد محققان این موسسه است به کلزاکاران معرفی شده، گفت: این ارقام هم در تیپ زمستانه و هم رقم های تیپ بهاره هستند که در مناطق گرم و سواحل خزری کشت می شوند.
وی با بیان اینکه این ارقام معرفی شده بسیار پرمحصول هستند و سوابق کشت ها آن ها نشان از تولید خوب دارند، افزود: ولی متاسفانه بیشتر کشت با ارقام وارداتی یا ارقامی که والدین آن ها از خارج از کشور وارد شده اند انجام می شود و یکی از نقاط آسیب پذیری زراعت کلزا این است که نزدیک ۸۰ درصد سطح زیر کشت کلزای کشور با ارقام خارجی است و رقم های داخلی حضور کمی دارند.
