پدیده اینورژن و وارونگی هوا در روزهای سرد پاییز
محبوبه بیدکی
بدیهی است که این روزها هموطنان ما درگیر معضل آلودگی هوا هستند که در برخی موارد منجر به مشکلات عدیده ای از جمله بیماریهای تنفسی،قلبی عروقی و حتی سرطان خواهد شد، کیفیت هوای تهران به دلیل داشتن ذرات معلق، دی اکسید گوگرد، اکسید نیتروژن و مونواکسید کربن، همواره بدترین شرایط به لحاظ آلودگی را در بین کشورهای جهان داشاته است.
این آلودگی هوا عمدتاً ناشی از استفاده گسترده از سوخت های فسیلی از جمله بنزین و گازوئیل برای حمل و نقل و گرمایش است. تعداد زیاد وسایل نقلیه در جاده‌ها، وسایل نقلیه قدیمی و فرسوده، انتشار گازهای گلخانه‌ای صنعتی، و سوزاندن چوب‌های مسکونی از عوامل اصلی این مشکل هستند. آثار زیانبار آلودگی هوا بر سلامتی مردم تهران به خوبی مستند است. ذرات ریز معلق در هوا به راحتی می توانند به اعماق ریه ها نفوذ کرده و وارد جریان خون شوند که باعث مشکلات تنفسی شدید مانند آسم، برونشیت و بیماری انسدادی مزمن ریه بشوند. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سطوح بالای آلودگی هوا نیز می تواند خطر حملات قلبی، سکته مغزی و سرطان ریه را افزایش دهد. کودکان، سالمندان و افرادی که دارای بیماریهای مزمن هستند، به ویژه در برابر اثرات نامطلوب آلودگی هوا آسیب پذیرتر هستند. بر اساس آمارها آلودگی هوا سالانه عامل مرگ زودرس هزاران نفر درکلان شهرها از جمله تهران است. دولت و مسئولان برای مقابله با آلودگی هوا اقداماتی از جمله اجرای استانداردهای آلایندگی وسایل نقلیه، ترویج حمل و نقل عمومی، محدودیت استفاده از خودرو و اعمال مجازات برای تخلفات آلودگی هوا انجام داده اند. با این وجود، حل این معضل پیچیده نیازمند استراتژی‌های بلندمدت و تلاش‌های هماهنگ همه ذینفعان از جمله افراد، صنایع و سیاست‌گذاران است. تلاش برای مقابله با آلودگی هوا در کلان شهرها باید بر کاهش انتشار گازهای گلخانه ای از منابعی مانند وسایل نقلیه، صنایع و نیروگاه ها متمرکز شود. تشویق به استفاده از منابع انرژی پاک تر، مانند گاز طبیعی، و ترویج گزینه های حمل و نقل پایدار مانند وسایل نقلیه الکتریکی و دوچرخه سواری می تواند به طور قابل توجهی کیفیت هوا را بهبود بخشد.در حال حاضر کشورهای اروپایی که صنعت خودروسازی در آن شکل گرفته و دچار آلودگی هوا هستند، تدابیر لازم را برای رفع وارونگی هوا در نظر گرفته‌اند، واقعیت امر این است که کشورهای اروپایی از جمله آلمان و فرانسه تعداد خودروهای شخصی را کاهش داده و مردم از وسایل حمل و نقل عمومی یا دوچرخه برای تردد خود استفاده می‌کنند. به نظر می رسد که دولت با توسعه حمل و نقل عمومی و افزایش آن به تعداد افرادی که در شهر تردد می‌کنند،به کاهش و رفع آلودگی هوا کمک خواهد کرد،بی تردید باید ۵۰ درصد از خیابان‌های کلان شهر را در اختیار خودروهای شخصی قرار داد و ۵۰ درصد دیگر به خطوط ناوگان حمل و نقل عمومی کشور اختصاص یابد. از سویی دیگر اطلاع رسانی نهادها،کمپین ها و NGOها جهت آگاهی عمومی در مورد خطرات بهداشتی مرتبط با آلودگی هوا و همچنین مزایای هوای پاک نیز می تواند نقشی حیاتی در تغییر رفتار و نگرش مردم داشته باشد. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در تحقیقات و فناوری برای نظارت بر کیفیت هوا و کنترل آلودگی می‌تواند به درک بهتر منابع و الگوهای آلودگی هوا کمک کند و مداخلات هدفمندتری را ممکن می‌سازد.
در نهایت خاطر نشان می شود که مقابله با آلودگی هوای تهران اقدامی پیچیده و چالش برانگیزاما برای رفاه و سلامت مردم ضروری است که با اجرای سیاست‌های مؤثر، ترویج شیوه‌های پایدار و افزایش آگاهی، می‌توان به سمت هوایی پاک‌تر و آینده‌ای سالم‌تر برای مردم تهران و سایر کلان شهرها تلاش کرد.
mojgan.bidaki88gmail.com
