نبودِ اقدامات اجرایی در توقف خشونت‌های کرونایی
الهام آمرکاشی
چندثانیه مکث در تقاطع‌های شهری یا توقف در پشت چراغ قرمز، تا حد زیادی توجه به بلبشوی موجود در سطح جامعه را متمرکز می‌کند.
کافی‌است در برابر کثیری از افراد جامعه در موقعیت‌های متفاوت، رفتارهایی بروز و ظهور کند که با منِ هرشخص متفاوت باشد، به طور ناخودآگاه هجومی از پارادوکس‌های رفتاری قابل مشاهده است که به اعتقاد جامعه‌دانان در این مسیر؛ «روند پاندمی بیماری کووید۱۹، نبود فرهنگ‌سازی و آموزش مناسب و ضعف شدید اقتصادی در بسیاری از مشاغل و دهک‌ها» به سرانجامِ خشونت‌های رفتاری- کلامی منتهی شده که در صورت ادامه و تشدید، با جامعه‌ای لبریز از خشونت‌های کلامی مواجه خواهیم بود که مکث‌های ضروری در ظهور واکنش‌های غیرطبیعی را فراموش کرده است.
طی ماه‌های گذشته تا کنون، اگرچه همچنان تأکید بر الزام قرنطینه‌ها تا حد ممکن به قوت خود باقی‌است که «گزارش‌های بسیاری از افزایش میزان خشونت خانگی در کشورهای مختلف دنیا و حتی کشورهای اروپایی منتشر شده است. به گزارش سازمان بهداشت جهانی قرنطینه خانگی اگر چه روشی مهم برای مقابله با کرونا است اما تبعاتی از جمله افزایش خشونت‌های خانگی و خشونت علیه زنان، افزایش هراس، فشارهای اقتصادی و اجتماعی داشته است».
در این میان اگرچه به کرات در جامعۀ فعلی، خشم و خشونت به انواع و انحاء متعدد در حال خودنمایی است که به اعتقاد محمدعلی ناجی‌نیا- روانشناس، تفاوت بین خشم و پرخاشگری وجود دارد. وی معتقد است: متأسفانه افراد نمی‌توانند تفاوت بین این دو پدیده روانی را تفکیک کنند، خشم یک حالت نرمال در سیستم روانی است، گاهی اوقات هر انسانی دچار احساس خشم می‌شود که یکی از واکنش‌های رایج در برابر ناکامی و نرسیدن به اهداف است و ناکامی معمولاً تولید خشم می‌کند. این ناکامی می‌تواند شرایطی باشد که مطابق میل افراد پیش نرفته است، بنابراین خشم یکی از اولین احساساتی است که انسان‌ها آن را تجربه می‌کنند و احتمال دارد شرط بقا این باشد که انسان‌ها گاهی اوقات این تجربه را داشته باشند، پرخاشگری یک رفتار است در حالی که خشم یک احساس است و انسان‌ها می‌توانند تجربه کنند، پرخاشگری می‌تواند محصول این احساس باشد.
به گفتۀ ناجی‌نیا؛ «انسان‌ها اجازه دارند که خشم را به عنوان یک احساس تجربه کنند، اما این که این خشم تبدیل به پرخاشگری شود قابل قبول نیست، باید انسان‌ها بیاموزند که تجربه آن احساس نباید مساوی با آن رفتار باشد، برای بسیاری از افراد این موضوع عجیب است احساس خشم را تجربه کنند اما رفتار پرخاشگری و خشونت را نشان ندهند».
و اگرچه این مقوله در مرتبۀ خود ضرورتِ آموزش و فرهنگ‌سازی‌های مستمر را خواستار است که پاندمی خشونت‌ها به خانه و خانواده‌ها نیز سرایت کرده و طبق آمار موجود در ماه‌های پیشین؛ دبیرکل سازمان ملل متحد نیز هشدار داده: «بسیاری از سازمان‌های فرادولتی و حامی قربانیان خشونت‌های خانگی، در شرایط فعلی یا پولی ندارند یا کلاً از کار باز مانده‌اند. وی از دولت‌ها خواسته مسألۀ خشونت‌های خانگی را بسیار جدی بگیرند و آن را جزو اقدامات کلیدی خود در واکنش به مسائل همه‌گیری کرونا قرار دهند. افرادی که در کنار ترس از آلوده شدن به این ویروس از مشکلات اقتصادی به دلیل نداشتن فعالیت کاری رنج می‌برند، فشار زیادی متحمل می‌شوند و همین مسأله باعث می‌شود تا آستانۀ تحمل افراد پایین آمده و رفتارهای خشونت‌آمیز افزایش یابد».
و درحالی تیرماه جاری، محمود علیگو- رئیس اورژانس اجتماعی با تأکید بر افزایش خشونت خانگی مطرح کرد: با شیوع کرونا در کشور مجموعه‌ای از مسائل مرتبط با حوزۀ خانواده آغاز شد که ما نسبت به آن آگاهیِ لازم را نداشتیم؛ که به گفتۀ وی: «این آمادگی نداشتن مربوط به سه حوزۀ جامعه، حاکمیت، دولت و دستگاه‌های اجرایی و همچنین خود خانواده‌ها بود. ما در وضعیتی قرار گرفتیم که باید در خانه می‌ماندیم و در کنار هم زندگی می‌کردیم؛ اما برای این مسأله هیچ آموزشی ندیده بودیم. ما آموزش دیده بودیم که کار کنیم و تربیت کودکان را به دیگران واگذار کنیم. مجموعه این اتفاقات در کرونا خانواده‌ها را به چالش کشید. اگر معنی دورکیمی به این واقعه داشته باشیم، شبه آنومی رخ می‌دهد که ما هیچ‌گونه آمادگی برای آن فرایند نداشتیم. این فرایند ما را به جایی برد که در حوزه زنان با خشونت خانگی روبه رو شویم، در حوزه کودکان با کودک‌آزاری روبه رو شویم و در حوزه مردان با چالش‌های جدی اقتصادی، معشیتی و ارتباطی روبه رو گردیم».
و اگرچه این سخنان این روزها به تشدید قابل مشاهده است و نشانکِ صعودی در این خصوص را نشان می‌دهد که طی سه ماه گذشته تا کنون و با رصد آمار و تحلیل‌های بنیادی در این مجرا، هیچ‌گونه خروجی و راهکار مثبت در جهت توقف خشونت و افزایش آموزه‌های مشخص در این باره صورت نگرفته و عدم اقدامات مؤثر در این زمینه در خلأ تصمیم‌گیری‌های کارآمد درحال خودنمایی است و تکرارِ آموزه‌های ساده، درحالی این روزها از سوی نهادها و سازمان‌های مسئول در این زمینه به فراموشی سپرده شده که همچنان یادآوریِ نشانیهای اینترنتی از جمله: salamat.gov.ir در بازه زمانیِ فعلی در نوع خود می‌تواند تا حد گسترده‌ای برای افراد متعدد در جامعه، کمک‌کننده بوده و در راستای پاسخ به نیازهای سلامت روان جمعیت عمومی و ارائه خدمات به گروه‌های در معرض خطر بالاتر، که حوزه معاونت بهداشت وزارت بهداشت و درمان، اقدام به راه‌اندازی سامانه خودمراقبتی در حوزه سلامت روان کرده است؛ مثمر واقع شود.
با توجه و تمرکز بر این مهم که به‌زیستی و گذر از شرایط موجود به بهترین نحو، از جمله اقدامات اولیه و اصولی در جامعه کنونی محسوب می‌شود و ضرورتِ رصد مسئولان و قرارگرفتن برنامه‌های مشخص در چیدمان روتینِ سازمان‌های ذی‌ربط را خواستار است که باید منتظر بود و دید در مسیرِ فعلی و نزدیک شدن به دوران پساکرونا، مراحل اجرایی برای عدم تکثیرِ اختلالات روحی- روانی در قریب به اکثریت افراد جامعه، به چه شکل و از سوی کدام دستگاه ایفاء خواهد شد و جامعه شاهد آرامش نسبی خواهد بود یا خیر!
Elhamamerkashi@ymail.com
